Còn nhiều "lỗ hổng" rộng rãi cần khắc phục

QĐND- Thời gian gần đây, hoạt động buôn lậu, ăn gian thương nghiệp qua các cửa khẩu, cảng biển trên địa bàn TP Hồ Chí Minh ngày càng gia tăng với nhiều thủ đoạn tinh tướng, phức tạp. Mặc dầu lực lượng chức năng, đặc biệt là Hải quan tỉnh thành đã có nhiều giải pháp đương đầu ngăn chặn, xử lý, nhưng vẫn chưa khắc phục được tình trạng này bởi thiếu sự phối hợp đồng bộ. “Nóng” tình trạng buôn lậu Theo thống kê của Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh, tình hình buôn lậu và ăn lận thương nghiệp qua các cửa khẩu thành thị đang tăng lên nhanh chóng. Trong 6 tháng đầu năm 2013, lực lượng chức năng của cục đã phát hiện, bắt giữ 3.401 vụ buôn lậu, ăn lận thương nghiệp, tải trái phép hàng cấm với nhiều vụ việc nghiêm trọng, quy mô lớn (ngót nghét số vụ trong cả năm 2010). Riêng tháng 7-2013, lực lượng thương chính phi trường quốc tế Tân Sơn Nhất đã phát hiện 17kg ma túy xuất ra nước ngoài được ngụy trang tinh vi trong những gói thực phẩm… Tính từ năm 2012 đến nay, Cục Hải quan thành phố đã phát hiện, bắt giữ khoảng 80kg ma túy các loại. Điển hình là vụ phát hiện và bắt giữ 3.186 bó Erimins gồm 796.500 viên, có thành phần chất hướng thần (Nimetazepam), ước tính trị giá hơn 300 tỷ đồng (do Công ty TNHH Dịch vụ chuyên chở và thương mại Việt Hoa làm thủ tục nhập khẩu) giấu trong thùng loa đài. Mới đây nhất, ngày 30-6 vừa qua, thương chính thành phố đã phát hiện và thu giữ 20 sản phẩm (trọng lượng hơn 21kg) chế tác từ ngà voi châu Phi được giấu trong hành lý của một hành khách đưa qua cửa khẩu phi trường Tân Sơn Nhất. Số sản phẩm ngà voi được chế tạo tinh xảo này đã lọt qua cửa khẩu nhiều nước để vào Việt Nam. Ngoại giả, cơ quan chức năng còn phát hiện và bắt giữ nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng, công cụ hỗ trợ, thiết bị phát sóng, máy quay phim, chụp ảnh, nghe lén, tài liệu phản động… khác. Quơ các mặt hàng phi pháp này đều được ngụy trang tinh vi, chèn, bọc vào các thùng hàng thường nhật hoặc giấu kín trong ruột của các sản phẩm hàng hóa được phép nhập khẩu, thông quan để tuồn vào Việt Nam. Vật chứng một vụ buôn lậu bị thương chính TP Hồ Chí Minh thu giữ. Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Hải quan TP Hồ Chí Minh cho biết: mánh khoé hoạt động buôn lậu qua cửa khẩu, cảng biển không còn đơn giản như trước mà đã được ngụy trang hết sức công phu, khiến nhiều công cụ dò tìm, kiểm soát, quản lý của ngành “bất lực”, dẫn tới tình trạng buôn lậu càng thêm “nóng”. Nhiều kẽ hở Đến nay, Cục thương chính TP Hồ Chí Minh đã triển khai thông quan điện tử tại 12/12 chi cục trực thuộc, với hơn 30.000 doanh nghiệp tham dự. Việc thực hành 100% thủ tục thương chính điện tử đã tạo điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp, đảm bảo cho 90% hàng hóa được miễn rà soát trực tiếp. Thế nhưng đây chính là một trong những căn do dẫn đến gia tăng vi phạm pháp luật. Theo bà Hương, thủ tục thông quan điện tử khá dễ dàng đã tạo nhiều kẽ hở cho doanh nghiệp lợi dụng để buôn lậu, gian lậu thương mại và tải trái phép hàng hóa qua biên cương, cửa khẩu. Bởi lẽ, quản lý bằng máy móc khó tránh khỏi rủi ro, nhất là khi cơ sở dữ liệu chưa cập nhật đầy đủ. Trong khi đó, các bộ, ngành chưa hợp nhất danh mục hàng hóa theo chuyên môn gây khó khăn cho lực lượng thương chính. Cùng với đó là tình trạng xuất hiện nhiều công ty, xí nghiệp, đơn vị sản xuất kinh dinh “ma”, có tên nhưng không có địa chỉ chính xác; việc quản lý năng lực kinh dinh của các doanh nghiệp này còn lỏng lẻo nên tạo điều kiện cho các doanh nghiệp "ma" lên kế hoạch “đánh một quả” rồi bỏ trốn. Chẳng những thế, thủ tục thương chính điện tử cũng còn hạn chế bởi chưa phát hiện được những tờ khai trùng. Doanh nghiệp lợi dụng điểm này, làm trùng nhiều tờ khai cho cùng một lô hàng và chọn tờ khai được xếp vào luồng miễn rà để in ra, đem tờ khai đi nhận hàng nên thương chính không phát hiện được. Theo ông Nguyễn Văn Cẩn, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, hệ thống máy móc, thiết bị rà soát thông quan, phát hiện hàng bất hợp pháp tại các cửa khẩu, cảng biển Việt Nam nói chung và TP Hồ Chí Minh nói riêng còn thiếu đồng bộ, chất lượng chưa đáp ứng đề nghị chuyên môn. Trong khi đó, triển khai thủ tục Hải quan điện tử lại quá thông thoáng nhưng không có trang bị hỗ trợ hiện đại. Do vậy, hàng hóa buôn lậu “lọt” qua cửa khẩu là điều khó tránh. Phối hợp chặt các lực lượng Trước tình trạng buôn lậu gia tăng, mới đây, ông Lê Hoàng Quân, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh đã chỉ đạo các ban, ngành, lực lượng chức năng phải kết hợp chặt chịa, kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm các vụ việc vi bất hợp pháp luật, buôn lậu các mặt hàng cấm, nhất là các mặt hàng ảnh hưởng tới chính trị, an ninh quốc gia. Thực tại cho thấy, thời kì qua, công tác kết hợp phòng, chống buôn lậu qua cửa khẩu, cảng biển giữa các lực lượng ở TP Hồ Chí Minh còn lỏng lẻo, tạo ra những “khoảng trống” trách nhiệm. Có thời khắc thông báo kết nối giữa các lực lượng chưa bộc trực, thậm chí còn tách biệt nên kết hợp thiếu hiệu quả. Bà Nguyễn Thị Thu Hương cho rằng: Lực lượng Hải quan rất mỏng, không đủ “căng” ra để kiểm soát hết thảy địa bàn nên rất cần sự chung tay của nhiều lực lượng. Sắp tới cục sẽ kiến nghị với các cơ quan liên quan “nối mạng” để kịp thời thảo luận thông báo ngăn chặn, bắt giữ và xử lý các vụ buôn lậu. Tuy nhiên, để làm được điều trên, Cục thương chính thành phố phải là lực lượng trọng điểm, chủ động kết hợp thẳng thớm; có kế hoạch ngay từ đầu năm, thưa lãnh đạo thành thị chỉ đạo các sở, ngành liên hệ cùng thực hiện. Đại tá Vũ Hồng Nam, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tầy về quản lý kinh tế và chức vụ (Công an TP Hồ Chí Minh), cho biết: Việc xử lý tù đọng buôn lậu vô cùng khó khăn do cơ quan điều tra phải chứng minh được hàng lậu đã qua biên giới chưa và giá trị tiền, hàng phải trên 100 triệu đồng. Đây chính là vướng mắc cần sự vào cuộc của các lực lượng công an, Hải quan, quản lý thị trường và cả Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển. Nên, phải có kế hoạch kết hợp chặt, không lực lượng nào đứng ngoài cuộc thì mới đẩy lùi tình trạng buôn lậu đang càng ngày càng nghiêm trọng tại các cửa khẩu, cảng biển tỉnh thành hiện nay. HOÀNG THÀNH